Hadrian (Kaiser)

Dr Publius Aelius Hadrianus (Titulatur as Kaiser: Imperator Caesar Traianus Hadrianus Augustus; * 24. Januar 76 z Italica in dr Nööchi vom hütige Sevilla oder z Rom; † 10. Juli 138 z Baiae) isch dr vierzäät römisch Kaiser gsi. Er het vo 117 bis zu sim Dood regiert.

Im Hadrian si Häimet isch, wie die vo sim witlöifige Verwandte und kaiserlige Vorgänger Trajan, Hispanie gsi. As Kaiser het er sich vil drmit abgee d Äihäit vom Römische Riich z sterke, und het e Hufe vo de Browinze sälber bsuecht. Mit Zuewändige und administrative Maassnaame het er dr Woolstand und d Infrastruktuur vo de römische Browinze und Stedt gförderet. Mit em edictum perpetuum het er em Justizwääse e wichdige Stubbs gee. Er het nume wenig Chrieg gfüert und si Regierigszit isch fast für s ganze Riich en Epoche vo Friide gsi. Äini vo de Usnaame isch Palestina gsi, wo im Joor 132 dr Bar-Kochba-Ufstand usbroche isch, und die römische Legioone vier Joor brucht häi, zum en z underdrugge. Mee as a halbi Millioon Juude si in däm Chrieg umchoo und s Land isch verwüestet worde. Sust het dr Hadrian druf verzichdet, nöiji Gebiet z erobere, er het au d Gebiet ufgee, wo dr Trajan im Partherchrieg gwunne het. Uf em milidäärische Gebiet het er sich druf konzentriert, d Verdäidigung vom Riich effiziänt z organisiere. Für daas het er d Gränze befestigt, bekannt isch vor allem dr Hadrianswall, wo noch iim benennt isch. Er het en aagspannts Verheltnis zum Senat ghaa, won er e Hufe bitteri Find gha het.

Dr Hadrian het sich für alles Mööglige intressiert. Vor allem het er die griechischi Kultur gschetzt, bsundrigs Athen, wo as s klassische Zentrum vo dr griechische Bildig gulte het, und het in dere und in andere Stedt vil lo baue: d Bibliothek z Athen, s Pantheon und d Ängelsburg z Rom, und d Hadriansvilla bi Tivoli.

Dr Hadrian het e nöiji Regelig vo dr Noochfolg iigfüert, wo zwäi Generazione iibezooge het. Dank dere isch d Konsolidierig vom Riich under sine bäide Noochfolger Antoninus Pius und Mark Aurel erfolgriich witergfüert worde.

Im Brivatlääbe vom Kaiser het si homoerotischi Beziejing zum Antinoos e zentrali Rolle gspiilt, e Jüngling, wo früe gstorbe isch; noch däm sim Dood het dr Hadrian drfür gsorgt, ass dä im ganze Riich kultisch vereert worde isch. Dä Kult isch im Oste, aber au in Italie seer populär worde.